تخمین اثر نهاده ای انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی

می توان انرژی را نیروی محرکه لازم برای به گردش درآوردن چرخ تولید و خدمات دانست که حاصل سوخت یا فرآورش منابع مختلف نظیر نفت ، گاز ، زغال سنگ ، هسته ای ، خورشیدی و امثال آن است. سوالی که علم اقتصاد در مسائل انرژی باید پاسخگوی آن باشد ، این است که چقدر و چگونه تولید و مصرف کنیم و چه الگوهایی را رعایت کنیم . تخمین تابع تولید با شکل کلی کاب – داگلاس برای بخشهای مختلف اقتصادی وبا سه نهاده انرژی ، نیروی کار وسرمایه گذاری نشان می دهد که کشش نهاده ای انرژی برای بخش حمل و نقل برابر 13/1 ، بخش صنعت 77/0 ، بخش کشاورزی 46/0 ، و برای کل اقتصاد 3/0 است. در این مقاله کشش قیمتی تقاضا ی انرژی نیز برای هر یک از بخش های فوق محاسبه گردیده است که نتایج حاصل برای هریک از بخشها به ترتیب عبارتند از : 27/0- ، 4/0- ، 5/0- ، 5/0- در مجموع ، این نتیجه حاصل گردید که تأثیر انرژی بر تولید در کلیه بخشها معنا دار بوده و این تأثیر در دو بخش حمل و نقل و صنعت به مراتب بیشتر از بخش کشاورزی و کل اقتصاد است. این مسئله حاکی از ضرورت بالای مصرف انرژی دراین بخشهاست وچنان که کششهای قیمتی نیز نشان می دهد تأثیر تغیررات قیمتی در این بخشها کمتر از بخش اقتصادی و کل اقتصاد است. محاسبه شاخص های مختلف اقتصاد انرژی در کشور نظیر کشش نقطه ای انرژی ( یا معکوس آن بهره وری انرژی) ، شاخص شدت مصرف انرژی یا انرژی بری ، نسبت مصرف انرژی به نیروی کار و سرمایه گذاری علاوه بر اینکه به صورت فوق مؤید نتایج حاصل از تابع تولید آن است، حاکی از افزایش انرژی بری در کشور طی دوره مورد بررسی نیز می باشد ( 72-1347). همچنین تولید انرژی در کشور نیز با استفاده از رابطه تبعی با اقلام مختلف مصرف انرژی وبا اتکا به سناریو های مختلف برای دوره 90-1373 شبیه سازی و برآورد گردیده که در بیشترین حالت ، کشور به منظور پاسخگویی به مصرف انرژی در سال 1390 نیاز به 3/6 میلیارد تن تولید انرژی دارد. در اقتصاد ، انرژی از دوجنبه مشخص حائزاهمیت است. یکی ، جنبه نقش نهاده ای انرژی در تولید کالا و خدمات است و دیگری نقش و جایگاه انرژی به منزله یک محصول تولید شده. هریک از این دو نقش به نوعی متأثر از دیگری است و برآیند این دو ، عامل حرکت چرخه های اقتصاد ی جامعه است.ازیک طرف وضعیت تولید انرژی و در جه سهولت دسترسی به آن تعیین کننده میزان حساسیت مصرف انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی است ، بگونه ای که هر قدر در جامعه تولید انرژی بیشتر باشد ، تمایل به مصرف و جایگزینی آن با دیگر منابع بیشتر و با فرض کمبود یا گرانی نسبی عوامل تولید کار وسرمایه چنانچه جایگزینی آنها با انرژی ممکن باشد جامعه به سمت تولید کالاهای انرژی بر سوق می یابد و ازطرف دیگر مصرف انرژی و برنامه ریزی برای آن ، خود میتواند الگوی مشخصی از تولد و برنامه ریزی را تعیین نماید. در این نوشته نخست به بررسی نقش انرژی به عنوان نها ده ای در بخشهای صنعت ، کشاورزی و حمل ونقل می پردازیم . سپس با استفاده از دو روش زیر کل اقتصاد را مورد بررسی قرار خواهیم داد: 1- روش تخمین تابع تولید و محاسبه کشش های نهاده ای انرژی در هر یک از این بخشها. 2- محاسبه شاخصهایی که تعیین کننده و ضعیت مصرف انرژی در هریک از بخشهای فوق می باشند ، پس از آن با استفاده ازرابطه تولید و مصرف انرژی در کشور ، سهم مصرف هر یک از سوختها را در کل انرژی محاسبه می کنیم وبا استفاده از سناریوهای مختلف که به منظور برآورد مصرف انرژی طی دوره 90-1373 در نظر گرفته شده اند، تولید انرژی نیز برای این منظور ، شبیه سازی و برآورده می گردد.